چگونه در سال جدید آدم بهتری شویم؟ ۷ راه حل برای توسعه فردی

تلاش برای بهتر شدن از اساسی ترین و عمیق ترین نیازهای انسان است. نبود نقطه ای برای بهتر شدن یعنی بی معنا شدن مفهوم تلاش، رشد، پیشرفت و هدف. توسعه ی فردی تنها یک شعار انگیزشی نیست بلکه نیاز روان شناختی انسان برای داشتن زندگی معنادار، سالم و رضایت بخش است. رسیدن به توسعه ی فردی منبع رضایت پایدار است که حس در مسیر آن بودن، به فرد احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس می دهد. توسعه ی فردی و رشد آمادگی بالاتر برای مواجهه با چالش های زندگی، تاثیر گذاری مثبت بر دنیای اطراف و سازگاری با تغییرات جهان رو به جلو را برای فرد به همراه دارد.

۷ راه‌حل ساده اما مؤثر برای اینکه در سال جدید آدم بهتری شویم

سال جدید، فرصت مناسبی برای بازنگری عملکرد و نقش مان در زندگی همراه با تعیین مسیر جدید رشد است. برای رسیدن به تغییرات پایدار نیاز است از راه حل های جدیدی استفاده کنیم تا مسیر بهتر و کارآمدتری نسبت به گذشته را طی کنیم. از جمله این راه ها عبارتند از:
تعیین هدف‌های واقعی و قابل دستیابی: هدف گذاری مناسب می تواند به مسیر انتخاب شده، جهت دهد. یک هدف برای اینکه هدف مناسبی باشد باید مشخص، قابل اندازه‌گیری، دست‌یافتنی، مرتبط و زمان‌مند (SMART) باشد. هدف ‌های مبهم یا بلند پروازانه ‌ی افراطی نه‌ تنها موجب پیشرفت نمی ‌شوند، بلکه باعث دلسردی و فرسودگی خواهند شد. تعیین هدف‌های کوچک و قابل تحقق، موجب احساس پیشرفت و تقویت خودکارآمدی می‌شود.

مراقبت از سلامت جسمی و روانی: سلامت جسم و روان از ابعادی هستند که کیفیت زندگی را تعیین می کنند. اگر فردی نسبت به سلامت جسم یا روان خود بی تفاوت یا اهمال کار باشد، ظرفیت شناختی روان و باتری جسم در زمانی به اتمام می رسند و فرد دچار فرسودگی می شود. نسبت به هشدارهایی که جسم و روان می دهند باید هشیار بود و برای مراقبت از جسم و روان ورزش های منظم، خواب کافی، تغذیه مناسب، تکنیک های مدیریت استرس و ذهن آگاهی می تواند موثر باشد.
یادگیری مداوم و توسعه مهارت‌ها: از شاخص های مهم در امید به زندگی و رشد شهصی، یادگیری در طی زندگی است. افراد در مراحل مختلف در موقعیت ها و تجربیات زیستی متفاوتی قرار می گیرند که مهارت آموزی برای این موقعیت ها، باعث بالاتر رفتن قابلیت فردی و کم شدن سرعت زوال شناختی می شود. این مهارت آموزی ها در جهان بینی فرد نسبت به دنیا و اعتماد به نفس او تاثیری شگرف دارد.

ایجاد عادت‌های کوچک اما سازنده: با عادت سازی های کوچک و گام به گام، می توان تغییرات رفتاری بزرگ را ایجاد کرد. نظریه “اثر مرکب” (Compound Effect) بیان می‌کند که عادت‌ های کوچک و روزانه، در طول زمان نتایج بزرگی به همراه دارند. برای مثال، روزی ۱۰ دقیقه مطالعه یا ورزش سبک می‌تواند به مرور، رفتارهای خودتنظیمی قوی‌تری را پایه‌ریزی کند.

ارتباطات سالم و قطع روابط سمی: کیفیت روابط اجتماعی از عوامل موثر در سلامت روان فرد است. اگر این ارتباطات به شکل ناسالم و سمی باشند، انرژی روانی بسیاری را از فرد می گیرند و کارکرد او را در بخش های دیگر پایین می آورند. این روابط موقعیت هایی را به وجود می آورند که فرد برای دوام آوردن، از الگوهای رفتاری و هیجانی ناسالمی استفاده می کند. به مرور با فرآیند یادگیری، فرد این الگوها را درونی می کند و جهان بینی اش و تعاملات بعدی اش طبق این یادگیری معیوب پیش می رود. در مقابل، روابط ایمن، همدلانه و حمایت گر به بهوبد سلامت روان و افزایش تاب آوری فرد کمک می کند.

پذیرش شکست‌ها و یادگیری از آنها: شکست بخشی از مسیر یادگیری است و با تغییر نگاه می توان موقعیت شکست را به عنوان موقعیتی برای یادگیری و پیشرفت توانایی ها ارزیابی کرد. پذیرش شکست به عنوان یک تجربه ی عبرت آموز، انعطاف پذیری روانی شناختی فرد را بالاتر می برد و احتمال پیشرفت بلند مدت را بیشتر می کند. پذیرش، مهارتی است که باید آن را آموخت و به عنوان اساسی ترین مرحله از آن گذشت تا به اصلاح و رشد رسید.

نوشتن و بازنگری بر خود: ثبت کردن و نوشتن از جمله روش های مفید برای مستند کردن تجربیات است که به طور فزاینده ای بر کاهش استرس، ساماندهی بهتر فکر و نظم بخشی تاثیر می گذارد. خود بازنگری از اصولی است که به فرد کمک می کند تا ناظم خود باشد تا از مسیر اصلی منحرف نشود.

چطور بدانیم که واقعاً در حال بهتر شدن هستیم؟

رشد فردی در مقایسه با خود باید محاسبه شود. این محاسبه فرد به فرد و با توجه به محدودیت ها، توانمندی ها و منابع تفاوت دارد. نکته ی دیگر این است که تغییرات همیشه عینی نیستند و آنقدر تدریجی و درونی هستند که در بسیاری از موارد متوجه آنها نمی شویم. اما چند نشانه ی مشترک وجود دارد که می تواند اطمینانی از بهتر شدن به فرد دهد:

• پیشرفت در خودشناسی به معنی بالاتر رفتن علم فرد از نقاط قوت، ضعف، هیجانات و دلایل رفتاری اش.
• تجربه ی حس آرامش بیشتر.
• پایداری و تداوم بیشتر در عادت های مفید که نشان دهنده بالا رفتن اراده و نظم است.
• داشتن روتین کارآمد و مناسب به معنی اینکه فرد در روزمره اش به هماهنگی ای رسیده که مجبور نیست چیزی را فدای دیگری کند.
• تقویت نگاه همدلانه به معنی بالاتر رفتن توانایی دیدن تجربیات دیگران از جهان بینی خودشان و پذیرش تجربیات خود.
• بازخورد مثبت اطرافیان.

چالش‌ها و موانع مسیر توسعه فردی در سال جدید

مسیر رشد همیشه هموار نیست. جریان زندگی خصوصا در نقطه ی جغرافیایی خاورمیانه که از ثبات کمتری برخوردار است، قرار نیست همیشه طبق یک اصل منطقی پیش رود و قابل پیش بینی باشد. با شناخت موانع و محدودیت های احتمالی در این مسیر می توان آمادگی فرد را نسبت به چنین موقعیت هایی بالاتر برد.

خوگیری به عادات قدیمی: ذهن به الگوی آشنا گرایش دارد. حال این الگو ممکن است سالم یا ناسالم باشد. تغییر رفتار و جایگزین کردن عادت های قدیمی با عادت های جدید از چالش هایی است که در بسیاری از مواقع جلوی تغییر را می گیرد.

کمال گرایی: کمال گرایی که اغلب با معیارهای سرسختانه همراه است، سطحی از رشد را هدف می ذارد که فرد امکان رسیدن به آن را ندارد. همچنین این افراد در شروع به مشکل می خورند چراکه منتظر بهترین موقعیت و زمان برای شروع بی نقص هستند که این اتنظار آنها را فلج می کند و فرآیند توسعه ی فردی را به تعویق می اندازد.

فراز و نشیب انگیزه: سطح انگیزه همیشه پایدار نیست و باید به طور مداوم با راه های متفاوت بالا برده شود.
نبود حمایت اجتماعی: نداشتن گروه حمایتی همراه برای دریافت محبت، انگیزه یا تشویق مناسب می تواند حرکت در مسیر توسعه فردی که مسیر پرچالشی است را برای فرد دشوار کند.

ارزش های نادرست: مقایسه مداوم خود با دیگران یا مقایسه خود با ارزشی که فرد دیگری یا محیطی مثل فضای مجازی تعیین کرده، باعث کاهش اعتماد به نفس و نارضایتی از مسیر در فرد می شود. باید تنها خود را با دیروزمان مقایسه کنیم چراکه مسیر توسعه فردی برای همه متفاوت است و ما در مسیر خود با خودمان مقایسه می شویم نه فرد دیگری. شاید مسیرهایی شبیه به مسیر ما وجود داشته باشد اما هیچ دو مسیری عینا شبیه نیستند.

محیط مبدا: در بسیاری از موارد محیط خانواده یا شرایط زندگی دامنه ی توسعه ی فردی را محدود می کند یا به دلیل بار هیجانی-عاطفی زیادی که به همراه دارد، تغییر را برای فرد سخت می کند.

جمع بندی: آدم بهتر شدن یعنی چه؟

آدم بهتر شدن یعنی هر روز یک قدم کوچک به نسخه ی عالی خود نزدیک تر شدن. نسخه ی عالی هر فرد، نسخه ی آگاه تر، مسئولانه تر و متعادل تر اوست. لازمه ی این تغییر مثبت، شناخت خود، مراقبت از سلامت روان و جسم، یادگیری مداوم، عادت سازی های کارآمد، قطع روابط سمی و مهم تر از همه صلح درون است که با پذیرش حاصل می شود.
این مسیر همیشه هموار نیست و با چالش هایی مانند کمال گرایی، محیط محدود کننده، نبود گروه های حمایتی و موارد این چنینی همراه است. با این حال، شناسایی موانع و آگاهی از چالش ها می تواند موقعیت را برای مهارت و راه حل آموزی های به جا فراهم کند. همچنین این مسیر پایانی ندارد، اما هر قدمی که در آن بر می ‌داریم، ما را انسانی ‌تر، متعادل‌ تر و زندگی‌ مان را غنی ‌تر می‌کند.